Στο Tik-Tok το hashtag #SelfCare μετρά 10.4M εμφανίσεις, σαν να λέμε δηλαδή 10.4M γνωστοποιήσεις ή και υπενθυμίσεις αυτοφροντίδας.
Στο παρόν άρθρο επιδιώκεται να δοθεί μία αναστοχαστική ματιά γύρω από την κοινωνική κατασκευή που ονομάζεται “Αυτοφροντίδα”, τις προκλήσεις που φέρει, καθώς και την χρησιμότητα της, που την καθιστά και αναγκαία.
Τι είναι αυτοφροντίδα;
Διαβάζοντας την λέξη “Αυτοφροντίδα”, παρατηρείται πως πρόκειται για μία σύνθετη λέξη:
“αυτό - φροντίδα”, δηλαδή ένας οργανισμός που δίνει φροντίδα στον εαυτό του. Στην βιβλιογραφία επιχειρείται η απόδοση της έννοιας της αυτοφροντίδας, με μία γενική συμφωνία γύρω από τον ορισμό πως:
“Η αυτοφροντίδα είναι η εμπλοκή σε δραστηριότητες και συνήθειες που προωθούν την υγεία και την ευεξία” - Rupert & Dorociak (2019)
Κι ενώ φαίνεται πως υπάρχει μία κοινή ομολογία αναφορικά με τα οφέλη της αυτοφροντίδας, η υπόθεση δυσκολεύει στην περαιτέρω περιγραφή του προαναφερθέντος ορισμού, δηλαδή στην καταγραφή συγκεκριμένων δραστηριοτήτων και συνηθειών που ορίζονται ως “αυτοφροντίδα”. Τα όρια στενεύουν ακόμη περισσότερο κατά την συνάντηση των επικρατέστερων προτεινόμενων μορφών αυτοφροντίδας, όπως η εκγύμναση, η καλή διατροφή, οι ασκήσεις ενσυνειδητότητας, η μείωση της χρήσης ηλεκτρονικών συσκευών κ.α., με τις απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνίας, των ρυθμών και των απαιτήσεων που φέρει.
Αποκτούμε λοιπόν μία πρώτη εικόνα της ανάγκης για εξατομίκευση της έννοιας της “αυτοφροντίδας”. Με πιο απλά λόγια, το τι είναι σημαντικό, χρήσιμο, βοηθητικό και λειτουργικό για κάθε άνθρωπο διαφέρει και χρειάζεται να αναπροσαρμόζεται, ώστε να ταιριάζει κάθε φορά στις υπάρχουσες συνθήκες της ζωής του.
Αυτοφροντίδα: Φροντίδα ή Επίδοση;
Η παρουσία της αυτοφροντίδας στην ζωή μας έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, ειδικότερα από την πανδημία του Covid-19 και έπειτα, μέσα από την προβολή της στα social media. Οδηγοί, στρατηγικές και συμβουλές αυτοφροντίδας παρουσιάζονται σε κάθε scroll της οθόνης του κινητού. Δημιουργείται πλέον μία νέα τάση του ανθρώπου που καταφέρνει να είναι “αυτός ο άνθρωπος” που ανταπεξέρχεται σε όλες τις απαιτήσεις της καθημερινότητας του, αυτο-φροντίζοντας ταυτόχρονα ανελλιπώς τον εαυτό του.
Βρισκόμαστε λοιπόν ενωπίων ενός καλέσματος, να εντάξουμε την αυτοφροντίδα μέσα στην καθημερινότητα μας με έναν τρόπο εργαλειακό, καταλήγοντας πολλές φορές να την μετατρέπουμε ακόμη και άθελα μας σε ένα task που θα πρέπει να τσεκάρουμε στην λίστα των υποχρεώσεων μας.
Το πρόβλημα δημιουργείται όταν ενώ καταφέρνουμε να γίνουμε “αυτός ο άνθρωπος” έχοντας κοπιάσει για αυτό, δεν αντλούμε την ευεξία που αναμέναμε. Ακόμη συχνά παρατηρείται οι άνθρωποι να νιώθουν ενοχές εάν δεν κατάφεραν να εκπληρώσουν τους “ημερήσιους στόχους αυτοφροντίδας”. Μπορεί για παράδειγμα να μέμφουν τον εαυτό τους αν έφαγαν κάτι “ανθυγιεινό” ή εάν δεν διάβασαν δέκα σελίδες από το λογοτεχνικό τους βιβλίο.
Ποιο είναι το μυστικό της επιτυχημένης αυτοφροντίδας;
Η αυτοφροντίδα πρόκειται για ένα σύνολο πράξεων που επιλέγουμε και μέσω των οποίων ερχόμαστε σε επαφή με τον εαυτό μας στο κάθε πρόσκαιρο παρόν μας. Στην αυτοφροντίδα υπονοείται ότι έχουμε κατανοήσει τις βαθύτερες ανάγκες μας, κάτι που πολλές φορές μοιάζει μεροληπτικό. Μπορεί όντως να έχουμε εντοπίσει την ανάγκη μας, παραδείγματος χάριν για ξεκούραση, αλλά να μην έχουμε βρει ποιες συνήθειες μας ξεκουράζουν. Από την άλλη υπάρχει η πιθανότητα να δυσκολευόμαστε να συνδεθούμε με τις ανάγκες μας και έτσι να δοκιμάζουμε διάφορες δραστηριότητες και ρουτίνες, μέχρι να οδηγηθούμε στην απόκτηση της γνώσης του τι χρειάζεται ο εαυτός μας.
Σε κάθε περίπτωση…
Απαιτείται συνειδητή προσπάθεια στην στρέψη του βλέμματος μας προς την πλευρά των αναγκών.
Και στην συνέχεια…
Χρειάζεται χρόνος δοκιμής και απόρριψης συνηθειών, μέχρι να βρούμε τι είναι κατάλληλο για εμάς.
Επομένως, είναι σημαντικό να δώσουμε το περιθώριο στον εαυτό μας να ανακαλύπτει διαρκώς τις πτυχές του και να τις συμπεριλαμβάνει με τρόπους προαγωγικούς.
Αυτοφροντίδα λοιπόν μπορεί να σημαίνει “χτίζω μία healthy ρουτίνα” και ταυτόχρονα να σημαίνει “ζητάω βοήθεια όταν το χρειάζομαι”...
Αυτοφροντίδα μπορεί να σημαίνει “#gymlife” και την ίδια στιγμή να σημαίνει “δημιουργώ χώρο στη ζωή μου για την απόλαυση”
Αυτοφροντίδα μπορεί να σημαίνει “κάνω yoga” και παράλληλα να σημαίνει “επιλέγω να αφιερώσω χρόνο στην ανακάλυψη του εαυτό μου”
Αυτοφροντίδα μπορεί να σημαίνει “επιλέγω ποιες συνήθειες υιοθετήσω” και συγχρόνως να σημαίνει “επιλέγω ποιες συμπεριφορές θέλω να τροποποιήσω ή και να εγκαταλείψω”
Αυτοφροντίδα μπορεί να σημαίνει “ποιοτικός χρόνος με τους ανθρώπους που αγαπάω” και ομοίως να σημαίνει “οριοθετώ και θωρακίζω τον ψυχισμό μου”
Αυτοφροντίδα μπορεί να σημαίνει “εστιάζω στους στόχους μου” αλλά και να σημαίνει “ακούω το σώμα μου”.
Αντί λοιπόν να προσαρμοζόμαστε μέσα στην κατασκευή της αυτοφροντίδας, ας προσαρμόζουμε αυτήν σε εμάς!